Zainteresowania Działu Gospodarstwa i Przemysłu Wiejskiego koncentrują się wokół zagadnień gospodarstwa domowego, zajęć rolniczych i hodowlanych, przemysłu domowego, rzemiosła, drobnej działalności przemysłowej i budownictwa.
W zasobach Działu znajdują się liczne narzędzia i maszyny rolnicze, sprzęty gospodarstwa domowego, akcesoria związane z łowiectwem i rybołówstwem, warsztaty kowalskie, szewskie, warsztat gwoździarski, dekarski, kołodziejski, stolarski, a także zespoły olejarni, kierat konny z nakrywającą go szopą czy mechaniczne żarna zbudowane na wzór wiatraka kozłowego. Ponadto zgromadzone zostały zabytki związane z transportem w postaci pojazdów konnych. Osobny zbiór tworzą kłódki pochodzące z osiemnastowiecznego cmentarzyska ludności pochodzenia żydowskiego z Lutomierska.
Zabytki przyporządkowane do Działu pochodzą przeważnie z drugiej połowy XIX stulecia i pierwszej połowy XX wieku w zdecydowanej większości z terenów Rzeczypospolitej Polskiej oraz w pewnym stopniu także z obszarów dzisiejszej Ukrainy i Białorusi. Można je obejrzeć na stałej wystawie etnograficznej pt. „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć” w gmachu Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi oraz w skansenie Łęczycka Zagroda Chłopska w Kwiatkówku.
Do zbudowania kolekcji Działu przyczynili się pracownicy Zespołu Działów Etnograficznych Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi w osobach mgr Józefa Lecha, mgr Witolda Nowosza, mgr Krzysztofa Pisery i mgr Stanisława Nowiny-Sroczyńskiego.
Dział Plastyki Ludowej obejmuje różne dziedziny twórczości ludowej: rzeźbę, malarstwo, grafikę, ceramikę, plastykę papierową, meblarstwo. Połowę zbioru stanowią wyroby z gliny. Kolekcja jest reprezentatywna dla ośrodków garncarskich na obszarze całego kraju. Pokaźną część Działu stanowi rzeźba tradycyjna, przeważnie z XIX wieku jak i współczesna, wykonana po 1945 roku.
Kolekcję uzupełnia malarstwo pochodzące z terenu całej Polski. Są to zarówno obrazy dawne, na szczególną uwagę zasługują wizerunki Matki Boskiej Częstochowskiej, jak i współczesne znanych twórców nieprofesjonalnych, wykonane różnymi technikami, między innymi na szkle z kręgu zakopiańskiego, Kaszub, Paszyna.
Ważną grupę stanowią druki, na które składają się linoryty, miedzioryty, drzeworyty, oleodruki. Wyjątkową dziedzinę twórczości stanowi plastyka papierowa, która przedstawia dużą wartość artystyczną i jest reprezentatywna dla różnych regionów naszego kraju.
W obrębie Działu znajdują się meble i sprzęty wyposażenia domu. Swój wygląd zawdzięczają technikom snycerskim oraz malowanym kompozycjom. Większość zabytków pochodzi z terenu Polski z wyjątkiem obiektów będących przykładami interesującej kultury Hucułów, zamieszkujących Karpaty Wschodnie.
Dział gromadzi, dokładnie opracowuje i przechowuje elementy stroju ludowego jak i tkaniny wraz z najstarszymi eksponatami z końca XIX wieku. A jego znaczną część tworzy kolekcja obiektów sprzed i po II wojnie światowej.
W swoich zbiorach posiada materiały z włókien lnianych, konopi i wełny, skóry i słomy i metalu.
Skupia się tradycyjnym stroju ludowym z centralnej Polski - zachowującym cechy subregionów etnograficznych: łowickiego, łęczyckiego, sieradzkiego, piotrkowskiego, wieluńskiego, rawsko-opoczyńskiego, brzezińskiego, i innych. A także z całej Polski: m.in. regionu krakowskiego, podhalańskiego, orawskiego, spiskiego, rzeszowskiego, łańcuckiego, kurpiowskiego, podlaskiego – z okolic Włodawy, lasowiackiego, nadbużańskiego, biskupiańskiego oraz z zagranicy – Ukrainy – pozyskanych na drodze badań terenowych.
Unikatowe koszule, wełniaki, zapaski, kaftany, gorsety, chustki, portki, sukmany męskie, palta, fartuchy, nakrycia głowy – czepce, kapelusze, czapki męskie tworzące całe kolekcje obiektów. Łącznie z atrybutami stroju takimi jak krajki, zarękawki, ciupagi , skórzane wyroby takie jak worki na tytoń, fajki, obuwie, paski, torebki i biżuteria – malowanej, szklanej, z bursztynu, korali, metaloplastyki. Oprócz tego w Dziale znajdują się bogate zbiory próbek tkanin i haftów.
Zasłużonymi kuratorami dla Działu byli - Jan Piotr Dekowski, Elżbieta Królikowska, Alicja Woźniak.
Dział Kultur Ludowych Krajów Pozaeuropejskich składa się z kilku większych zbiorów zawierających artefakty z różnych stron świata.
Początki kolekcji afrykańskiej, południowoamerykańskiej oraz azjatyckiej sięgają czasów sprzed II Wojny Światowej. Pierwsza z nich Ilustruje m.in. kultury ludów Afryki Zachodniej (Mandingo, Dan) – przede wszystkim broń i maski oraz Afryki Środkowej (Pigmeje) – przede wszystkim łuki oraz strzały. Druga przedstawia m.in. kulturę Indian zamieszkujących dorzecze rzeki Ucayali w Peru (Kampa) – dominuje biżuteria ze szklanych paciorków. Na specjalna uwagę zasługują prekolumbijskie, gliniane naczynia kultury Mochica i Chimu. W przypadku trzeciej zaś wyróżnić należy stroje Ewenków zamieszkujących rozlegle tereny syberyjskiej tajgi i tundry.
Trzeba również wyodrębnić zbiór zabytków japońskich zawierający m.in. kimona oraz fajansowe naczynia. Na kolekcję chińską zaś składają się m.in.: czarno – białe drzeworyty, wielobarwne malowidła oraz aplikacje – hafty płaskie.
Kolekcja australijska obrazuje kulturę Aborygenów. Na powyższy zbiór składają się m.in.: tarcze, oszczepy, bumerangi, drewniane rzeźby, didgeridoo – drewniane instrumenty dęte, malowidła na korze oraz malowidła punktowe. Do Działu Kultur Ludowych Krajów Pozaeuropejskich przyjęte zostały również obiekty pochodzące z Nowej Gwinei. Wśród nich znajdują się przede wszystkim strzały, torby z włókna roślinnego oraz biżuteria z elementami pochodzącymi od zwierząt.
Zespół Działów Etnograficznych posiada w swojej strukturze Bibliotekę Etnograficzną, założoną przez pierwszego dyrektora Miejskiego Muzeum Etnograficznego Jana Manugiewicza w latach 30. XX w.
Posiada ona specjalistyczny księgozbiór liczący prawie 16 tys. egzemplarzy, zawierający zarówno krajowe, jak i zagraniczne publikacje z zakresu etnologii, etnografii i antropologii kulturowej. Biblioteka poprzez wymiany wydawnictw współpracuje z wiodącymi muzeami i instytucjami naukowymi w Europie i USA.
Do najcenniejszych periodyków znajdujących się w bibliotece należą ,,Wiadomości Ludoznawcze”, łódzkie pismo etnograficzno-archeologiczne wydawane w latach 1932-1934 przez muzeum. Warto też zwrócić uwagę na zabytkowy księgozbiór etnograficzny przekazany naszej bibliotece przez prof. Kazimierę Zawistowicz-Adamską. Zachęcamy więc do korzystania z zasobów naszej biblioteki.
Skarbnicą informacji o kulturze ludowej jest Archiwum działające w strukturze Zespołu Działów Etnograficznych Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Gromadzona jest w nim dokumentacja z badań etnograficznych, prowadzonych głównie przez jego pracowników od lat 40. XX w. oraz przeszła i bieżąca działalność Muzeum.
Wśród materiałów archiwalnych przeważa zbiór audiowizualny, czyli ponad 60 000 fotografii.
Szczególnie cenna merytorycznie jest kolekcja ponad 3000 wywiadów etnograficznych oraz prawie 2000 pozycji zespołów dokumentacji rysunkowej (zawierających kilkanaście tysięcy rysunków) zabytkowej architektury wiejskiej. W zasobie zostało ponadto zgromadzone kilkaset nagrań folkloru i obrzędów ludowych z regionu łódzkiego. Dokumentacja ta jest bezcennym źródłem do poznania etnografii środkowej Polski i historii łódzkiego muzealnictwa.