Dział Konserwacji i Badań nad Zabytkami
W Dziale, w skład którego wchodzą cztery specjalistyczne Pracownie, realizowane są prace związane z konserwacją i rekonserwacją zróżnicowanych materiałowo zabytków. Prace te poprzedzane lub uzupełniane są dokumentacją makrofotograficzną, charakterystyką cech fizycznych oraz analizami RTG i XRF. Dział współpracuje, na podstawie zawartych umów, z naukowcami łódzkich uczelni oraz bierze udział we wspólnych projektach.
W ramach działalności podstawowej możliwe są:
- konsultacje konserwatorskie,
- zlecenia konserwacji metali, kości, drewna,
- identyfikacja surowcowa zabytków.
Podstawowym celem działalności Pracowni jest rekonstrukcja naczyń ceramicznych z materiału pozyskanego w trakcie badań archeologicznych. Praca zaczyna się od wstępnej selekcji ułamków ceramiki poprzez poznanie i identyfikację setek, a czasami tysięcy jej fragmentów. Wytypowanie odpowiednich części ceramiki pozwala na budowę naczyń i odtworzenie brakujących w nich elementów. Efekty prac prezentowane są na ekspozycjach muzealnych oraz w publikacjach naukowych. Pracownia zajmuję się również konserwacją i rekonstrukcją powstałych już obiektów zgromadzonych w magazynach bądź eksponowanych na wystawach muzealnych.
Działalność Pracowni ukierunkowana jest, w dużej mierze, na zabytki metalowe wykonane z różnych metali i ich stopów. W celach weryfikacji surowcowej oraz ujawnienia jego niejednorodności, czy ich pierwotnego kształtu, wykonywane są badania RTG oraz XRF. Proces konserwacji ma różny charakter począwszy od wstępnego mechanicznego oczyszczenia zabytków pochodzących bezpośrednio
z terenowych badań archeologicznych, a skończywszy na skomplikowanych chemicznych zabiegach rekonserwacji.
Dodatkowym, ale bardzo ważnym, kierunkiem działalności Pracowni jest konserwacja materiałów organicznych, a przede wszystkim materiału kostnego. Na przestrzeni lat oraz nabytego doświadczenia dzięki dużej ilości przeprowadzonych konserwacji Pracownia wyspecjalizowała się w konserwacji kopalnych szczątków kostnych wymarłej fauny plejstocenu m.in: mamutów, nosorożców włochatych, niedźwiedzi jaskiniowych, słoni leśnych, turów oraz prażubrów.
Informacja o wpływie prowadzonej działalności na zdrowie ludzi oraz środowisko:
„Muzeum w pracy badawczej wykorzystuje m.in. urządzenie wytwarzające promieniowanie jonizujące – zdjęciowy aparat rentgenowski. Pracownia rentgenowska, w której to urządzenie jest stosowane, została uruchomiona na podstawie zezwolenia wydanego przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki. Muzeum kontroluje narażenie pracowników oraz osób postronnych w oparciu o środowiskową dozymetrię prowadzoną przez akredytowane laboratorium. Właściwie zabezpieczone ściany oraz stropy pracowni, przyjęte metody pracy, wdrożone procesy i procedury, jak również regularne odczyty dawek gwarantują że działalność w warunkach narażenia napromieniowanie jonizujące prowadzona przez przychodnię nie ma negatywnego wpływu na zdrowie ludzi oraz środowisko.” [11.04.2024 r.]
W Pracowni realizowane są działania, których podstawowym celem jest przywrócenie pierwotnego stanu zróżnicowanych obiektów sztuki ludowej. Prace mają różny charakter, począwszy od stolarskich, przez snycerskie, metaloplastyczne, malarskie, a skończywszy na typowych konserwatorskich. Dzięki tak dużej rozpiętości charakteru wykonywanych prac,
Pracownia dysponuje specjalistycznym pomieszczeniem warsztatowym oraz stolarnią. Pomieszczenia te wyposażone są w dużą ilość nowoczesnych urządzeń przystosowanych do konserwacji i obróbki drewna oraz potężny laser wykorzystywany do szybkiego i mało inwazyjnego „zdejmowania” nawarstwień ze zróżnicowanych materiałowo powierzchni zabytków.
Działalność Pracowni ukierunkowana jest na pomoc w identyfikacji surowcowej zabytków na potrzeby prac konserwatorskich realizowanych w innych Pracowniach Działu. Rozpoznanie materiałowe, głównie zabytków metalowych, ceramicznych i kamiennych, realizowane jest głównie na podstawie analiz składu pierwiastkowego za pomocą ręcznego spektroskopu XRF.
W dokumentacji stanu zachowania zabytków, na wstępnym etapie rozpoznania materiałowego, a także do identyfikacji śladów zastosowanej technologii wykonania oraz traseologii, wykorzystywany jest mikroskop stereoskopowy z kamerą. Uzupełnieniem wyposażenia Pracowni jest mikroskop petrograficzny niezbędny w analizach ceramiki oraz surowców skalnych.
